นพ.ธวัชชัย กมลธรรม อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า ปัจจุบันตลาดสมุนไพรมีความต้องการสูงมาก ซึ่งประเทศไทยไม่สามารถผลิตได้เพียงพอต่อความต้องการของตลาด เช่น กระชายดำ กวาวเครือขาว ซึ่งมีปริมาณความต้องการจากประเทศญี่ปุ่นจำนวนมาก ส่วนตลาดในประเทศก็เริ่มขาดแคลนสมุนไพรบางชนิด เช่น ขมิ้น ไพร ที่บางช่วงต้องนำเข้าจากประเทศเพื่อนบ้าน จึงต้องมีการวางแผนการผลิต อนุรักษ์ และพัฒนาไปพร้อมๆ กัน
ภก.สมนึก สุชัยธนาวนิช ผู้อำนวยการกองยาแผนไทยและสมุนไพร กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กล่าวว่า ปัจจุบันมีป่าชุมชนกว่า 3,000 แห่งทั่วประเทศ โดยพันธุ์พืชสมุนไพรในประเทศไทยถือว่ามีความสมบูรณ์และมีจำนวนมากคิดเป็นร้อยละ 70 ของพันธุ์พืชทั่วโลก ซึ่งในป่าชุมชนเหล่านี้ถือเป็นแหล่งสำคัญของสมุนไพร ขณะนี้กำลังจะมีบริหารจัดการป่าสมุนไพร 60 แห่งทั่วประเทศ ร่วมกับกรมป่าไม้ โดยเลือกป่าที่มีความพร้อมทั้งตัวป่าและแกนนำในพื้นที่ เพื่อให้ชาวบ้านในพื้นที่ได้เข้าไปใช้ประโยชน์ โดยยึดหลักอนุรักษ์ ไปพร้อมๆ กับได้ใช้ประโยชน์ ซึ่งหากคนในชุมชนได้ใช้ประโยชน์ไปด้วยก็จะทำให้เกิดความหวงแหนมากขึ้นด้วย และการส่งเสริมให้ปลูกทดแทนและอนุรักษ์จะช่วยลดการขาดแคลนได้ ซึ่งปัจจุบันไทยเริ่มต้องนำเข้าสมุนไพรบางชนิดจากประเทศเพื่อนบ้านแล้ว หากไม่หาวิธีให้ชาวบ้านร่วมอนุรักษ์ไปพร้อมๆ กับสามารถใช้ประโยชน์ได้ ก็จะทำให้เกิดความขาดแคลนมากขึ้น
ภก.สมนึก กล่าวอีกว่า ป่าภาคใต้เป็นป่าดิบชื้น ที่มีความสมบูรณ์และพบพันธุ์พืชได้หลากหลาย แต่พบว่ายังไม่ได้รับการนำมาใช้ประโยชน์ ซึ่งหลายแห่งสามารถส่งเสริมให้กลายเป็นป่าชุมชนที่อนุรักษ์สมุนไพรได้ ทั้งนี้ จะมีการนำพันธุ์พืชมาทดสอบและพัฒนาให้เกิดเป็นผลิตภัณฑ์ต่อไป เช่น ต้นนวลแป้ง ซึ่งเป็นไม้ยืนต้น พบว่า ภูมิปัญญาพื้นบ้านจะเอากิ่งปักลงในจอมปลวกก็สามารถทำลายรังได้ โดยจะนำมาสกัดเป็นน้ำมันเพื่อทดสอบคุณสมบัติต่อไป หรือ มันเงาะ ที่ชาวซาไกนำมากินแก้ปวดเมื่อย หรือ ต้นหัวร้อยรู ซึ่งเป็นส่วนผสมในยารักษามะเร็ง ที่ปลูกขึ้นได้ยากมาก หรือ ไม้ไฟห้ากอง เป็นพืชชนิดใหม่ที่ใช้บำรุงธาตุ ซึ่งต้องจดสิทธิบัตรและพัฒนาต่อ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม การเปิดป่าชุมชน 60 แห่ง จะมีการเลือกพันธุ์ไม้มาที่ละ 10 ชนิด รวมแล้วก็เป็น 600 ชนิด ที่จะได้รับการอนุรักษ์ ซึ่งทำให้ไทยมีคลังสะสมสมุนไพร เพิ่มขึ้น
ที่มา : คมชัดลึก 10 ก.พ.2558
