วันเข้าพรรษา นับเป็นวันแรกของฤดูฝน ยาวไปถึงวันออกพรรษาอีกหนึ่งไตรมาส สำหรับชาวพุทธทั่วไปเป็นช่วงเวลาแห่งการทำบุญสุนทาน เพราะหมู่พระภิกษุสงฆ์อยู่กันพร้อมเพรียงที่วัด ไม่สามารถอ้างกิจนิมนต์ไปแอบค้างบ้านสีกา ก.ไก่ถึงฮ.นกฮูกได้ สำหรับญาติโยมอุบาสกบางคน ถือเป็นโอกาสทำบุญใหญ่ให้กับตัวเองคือ ”งดเหล้า เข้าพรรษา” ฟื้นฟูสุขภาพต่ออายุตับให้ใช้งานไปได้นานๆ เพราะการดื่มสุราเมรัยเป็นระยะ ๆ ไม่รู้จักหยุดหย่อนผ่อนพัก อาจก่อให้เกิดภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษ (alcohol poisoning) เนื่องจากการบริโภคเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ทุกชนิด ทุกดีกรี ดีเลิศราคาแพงแค่ไหน ไม่ว่าจะเป็นแชมเปญ วิสกี้ วีเอสโอพี เหล้า ไวน์ เหล้าโรง เชี่ยงชุน สาเก หรือเบียร์ ถ้าดื่มในปริมาณมากและดวดแบบรวดเดียว ในช่วงเวลาสั้น ๆ อาจทำให้ตับปรับตัวไม่ทัน ไม่สามารถขับพิษแอลกอฮอล์ออกจากเลือดได้เดี๋ยวนั้น ระบบการทำงานของร่างกายอาจปั่นป่วนจนเกิดภาวะช็อกที่เป็นอันตรายร้ายแรงถึงชีวิตได้
ตามหลักสมดุลชีวิต เมื่อจะเลิกสิ่งเสพติดให้ได้ผล ก็ต้องมีสิ่งทดแทน เช่น ถ้าจะเลิกบุหรี่ ก็ต้องเคี้ยวหมากฝรั่งนิโคติน จะเลิกกาแฟก็ต้องหาเครื่องดื่มรสกาแฟคาเฟอีนต่ำมาแทน หรือถ้าจะเลิกน้ำตาลก็ต้องใช้แอสปาเทม (aspartame) สารหวานเทียมทดแทน เป็นต้น แต่ถ้าจะงดเหล้าเข้าพรรษาแล้วละก็ พ่ออุ๊ยหมอแก้ว ใจยืน หมอไทยดีเด่นแห่งชาติ ปีนี้ (พ.ศ.2568) มีทางเลือกไว้ให้ พ่ออุ๊ยแก้วเป็นหมอเมืองจังหวัดพะเยา ผู้สืบทอดภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านล้านนา มีบทบาทในการดูแลสุขภาพชุมชนเมืองเหนือมายาวนาน ท่านไม่เพียงให้บริการรักษาโรคต่าง ๆ ด้วยตำรับยาสมุนไพรเก่าแก่เท่านั้น แต่ยังมีบทบาทด้านป้องกันความเสี่ยงโรคเรื้อรังแบบเชิงรุกในชุมชนด้วยการพุ่งเป้าไปที่ “การงดดื่มสุรา”และ “เลิกยาเสพติด”อันเป็นศีลข้อที่ 5 และเป็นศีลข้อใหญ่ เพราะคนเมาเหล้า เสพยาบ้าแล้ว สามารถทำผิดศีลข้ออื่นได้ทุกข้อ
พ่ออุ๊ยหมอแก้วจึงปิ๊งไอเดียจัดโครงการรถเข็นน้ำสมุนไพรไปบริการน้ำสมุนไพรตามงานวัด งานศพ งานปอย งานบุญต่าง ๆ รณรงค์ให้ชาวบ้านดื่มน้ำสมุนไพรเพื่อสุขภาพแทนดื่มน้ำเมา และน้ำทำลายสุขภาพอื่น ๆ จำพวก กาแฟ น้ำหวาน น้ำอัดลม พ่ออุ๊ยมีน้ำสมุนไพรให้เลือกหลายเมนู เช่น เมนูแก้เบาหวาน ความดันโลหิตสูง เมนูบำรุงไต แก้ปัสสาวะขัด และเมนูบำรุงกำลัง แก้ปวดหลังปวดเอว แต่ปรากฏว่าเมนูน้ำสมุนไพรที่กลายเป็นเมนูท็อปฮิตคือ เมนูยาบำรุงกำลัง ซึ่งประกอบด้วยสมุนไพรพื้นบ้านล้านนาหลายชนิด คิดเป็นส่วนน้ำหนัก ดังนี้ 1. พญาเสือโคร่ง ชื่อวิทยาศาสตร์ Betula alnoides 1 ส่วน 2. ฮ่อสะพายควาย ชื่อวิทยาศาสตร์ Sphenodesme pentandra 1 ส่วน 3.ม้ากระทืบโรง ชื่อวิทยาศาสตร์ Ficus foveolata 1 ส่วน 4. แม่ฮ้างก้าน หรือแม่ฮ้าง 32 ผัว ชื่อวิทยาศาสตร์ Gomphostemma lucidum 1 ส่วน 5. มะเขือแจ้เครือ หรือชองระอา ชื่อวิทยาศาสตร์ Securidaca inappendiculata 1/2 ส่วน 6. แก่นฝาง (Caesalpinia sappan) 1/2 ส่วน 7. เครือมะแตก หรือกระทงลาย ชื่อวิทยาศาสตร์ Celastrus paniculatus 1/2 ส่วน
วิธีปรุงยา พ่ออุ๊ยหมอแก้วจะเข้าป่านำสมุนไพรสดทุกชนิดมาหั่นเป็นแว่นตากแดดประมาณ 3 วัน จากนั้นนำสมุนไพรทุกตัว ตามน้ำหนักส่วนผสมข้างต้นรวมกัน (สำหรับคนทั่วไปให้ใช้สมุนไพรแห้งคุณภาพดี จากร้านขายยาที่เชื่อถือได้) ต้มรับประทานต่างน้ำ ติดต่อกันเป็นเวลา 3 – 4 วัน ร่างกายจะรู้สึกฟิต แข็งแรง กระชุ่มกระชวยมากกว่าก่อนดื่มน้ำสมุนไพรอย่างชัดเจน
สมุนไพรงดเหล้าตำรับพ่ออุ๊ยหมอแก้ว ใจยืน สามารถตอบโจทย์สุขภาพได้ทั้งหญิง ชาย และคนข้ามเพศ รวมทั้งคนหนุ่มสาวและผู้เฒ่าวัยทอง กล่าวคือ สมุนไพร 3 ชนิดแรก ตอบโจทย์ท่านชาย ส่วน 4 ชนิดหลัง เหมาะกับท่านหญิง เมื่อนำมาผสมผสานกัน (Herb Blend) ก็จะมีสรรพคุณครอบคลุมได้ทุกเพศทุกวัย ยกตัวอย่างเช่น พญาเสือโคร่งหรือกำลังเสือโคร่ง ซึ่งมีถึง 4 สายพันธุ์ ชื่อเรียกคล้ายกัน และสรรพคุณใกล้เคียงกัน โดยทั่วไปเปลือกหรือเนื้อไม้ใช้ต้มให้ท่านชายดื่มบำรุงกำลัง ช่วยบำรุงเส้นเอ็นให้แข็งแรง แก้เหน็บชาตามปลายมือปลายเท้า แก้ปวดเมื่อยเนื้อตัวได้ชะงัด ชาวบ้านมักต้มน้ำพญาเสือโคร่งให้พระสงฆ์ฉันช่วงเข้าปริวาสอยู่กรรมคร่ำเคร่งภาวนา แต่เปลือกสมุนไพรตัวนี้ก็มีสรรพคุณแฝงข้ามเพศเพื่อท่านหญิงด้วย คือใช้บำบัดโรคสตรีผู้มีมดลูกไม่สมบูรณ์ มดลูกชอกช้ำอักเสบ ช่วยขับประจำเดือน เป็นต้น ดังนั้น สตรีมีครรภ์จึงห้ามรับประทานยาตำรับนี้ นอกจากนั้น พญาเสือโคร่งยังมีสรรพคุณ ลดน้ำตาล ลดไขมัน ขับสารพิษจากตับและไตด้วย
สำหรับตัวอย่างสมุนไพรในดำรับที่เหมาะกับท่านหญิง ที่โดดเด่น คือ แม่ฮ้างก้านหรือแม่หม้าย 32 ผัว ที่มีเรื่องเล่าเป็นนิทานพื้นบ้านว่า มีนางหนึ่งต้มยาสมุนไพรตัวนี้กินประจำ ทำให้มีความสวยงามผุดผ่องดึงดูดกระทาชายมากหน้าหลายตามาเกี้ยวพาราสี จนได้แต่งงานกัน และต่อมาก็เลิกรากับนางไป เพราะสู้แรงเธอไม่ได้ เธอจึงกลายเป็นหม้าย แต่ความสวยไม่สร่างของแม่หม้ายไม่ปรานีชายใด ไม่นานนางก็แต่งงานอีก เป็นเช่นนี้ครั้งแล้วครั้งเล่า ถึง 32 ครั้ง นางจึงได้ชื่อว่า แม่ฮ้างหรือแม่หม้าย 32 ผัว แต่สำหรับแพทย์แผนโบราณย่อมรู้ดีว่า ชื่อสมุนไพรนี้เป็นปริศนาธรรม เพราะตัวเลข 32 นั้นไม่ใช่จำนวนผัว 32 คน แต่ที่แท้คือ อาการ 32 ประการที่อยู่ในบทสวดทวัตติงสาการปาฐะ (ทวัตติงสาการ = ทวัตติงสะ(32)+อาการ แปลว่า อาการ 32 ประการ) ของชาวพุทธนั่นเอง
อาการ 32 คือ ธาตุดิน 20 มี อวัยวะต่างๆ เช่น หัวใจ สมอง ปอด ตับ ไต ม้าม กะเพาะ สำไส้ เป็นต้น บวกกับธาตุน้ำ 12 มี โลหิต ไขมัน น้ำไขข้อ น้ำเหลือง ปัสสาวะ เป็นต้น ตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย ธาตุดินกับธาตุน้ำเป็นองค์ประกอบโครงสร้างพื้นฐานของร่างกาย (Body Frameworks) ส่วนธาตุลมกับธาตุไฟ เป็นธาตุพลังงาน ดังนั้น ชื่อสมุนไพรแม่หม้าย 32 ผัว จึงต้องการสื่อถึงสรรพคุณในการบำรุงธาตุดินและธาตุน้ำ 32 ประการ อันเป็นธาตุโครงสร้างของร่างกายให้ฟิตและเฟิร์ม เป็นฐานของธาตุพลังงานขับเคลื่อนชีวิตไปในวิถีสุขภาวะที่สดใสห่างไกลอบายมุข
“งดเหล้าเข้าพรรษา” ตลอด 3 เดือนนี้ มาร่วมสร้างเสริมสุขภาพด้วยน้ำสมุนไพรบำรุงกำลังสูตรพ่ออุ๊ยหมอแก้ว ใจยืน สำหรับคนไม่กินเหล้าทุกเพศ ทุกวัย โดยเฉพาะวัยทองให้ลองดื่มน้ำสมุนไพรสูตรนี้ เพื่อคืนความแข็งแรงให้กับคุณ เหมือนกับพ่ออุ๊ยหมอแก้ว ใจยืน เจ้าของตำรับ แม้อายุเลย 90 แล้ว ยังแข็งแรงเหมือนคนอายุ 50 เดินขึ้นม่อนหลวงหาสมุนไพรได้.
