การอยู่ไฟร้อนต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง…ไปค่ะ ไปเตรียมอุปกรณ์กัน
ก่อนจะอยู่ไฟ ต้องเตรียม “ฐานรองรับแม่ลูกอ่อนอยู่ไฟร้อน” เพื่อให้แม่ลูกอ่อนมีที่นั่ง ที่พัก และนอน ทำกิจกรรมอื่นๆ ในระหว่างอยู่ไฟร้อน
สิ่งที่ต้องเตรียม…มีดังนี้ค่ะ
1.“แคร่” เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ช่วยเป็นฐานรองรับการอยู่ไฟ
โครงสร้างของแคร่ต้องมีความแข็งแรง รองรับน้ำหนักแม่ได้ แคร่ควรมีความสูง 70-80 เซนติเมตร ถ้าแคร่ต่ำเกินไป แม่ลูกอ่อนจะร้อน ถ้าแคร่สูงเกินไป ประสิทธิภาพการอยู่ไฟจะไม่ดีเท่าที่ควร เพราะไอความร้อนจะมีไม่มากพอและไม่ทั่วถึง
แคร่มีช่องระบายความร้อน เพื่อให้ไอร้อนกระจายผ่านช่องว่างไปยังแม่ลูกอ่อน
2.”สะแนน” ทำไว้สำหรับแม่ลูกอ่อนนั่งหรือนอนตอนอยู่ไฟ
มีลักษณะคล้ายเตียงหรือแคร่ ทำด้วยต้นกล้วย โดยตัดมา 2-3 ท่อน นำมาวางเป็นไม้หมอนรองแผ่นกระดาน
แผ่นกระดานนี้ เป็นแผ่นกระดานขนาดใหญ่แผ่นเดียวมาวางบนท่อนกล้วย
บางชุมชนใช้ฟากไม้ไผ่แทนกระดาน ที่ใช้ไม้แผ่นเดียวเพื่อไม่ให้หญิงที่อยู่ไฟขยับหนี
“สะแนน” ใช้สำหรับการอยู่ไฟแบบก่อไฟอยู่ข้างๆ เหมือนการผิงไฟ ไฟที่ก่ออยู่ข้างๆ นั้นเรียกว่า “คีงไฟ” หรือ “คีไฟ” ซึ่งใช้ในการต้มยาด้วย
3.ฟืนหรือถ่าน เป็นเชื้อเพลิงที่ขาดไม่ได้ และการเลือกใช้ชนิดของฟืนมีความสำคัญมากเช่นกัน
การเลือกใช้ฟืนสำคัญยังไง?…
ไม้ฟืนต้องให้ความร้อนดี ควันไม่แสบตา ไม่ปวดตาเวลาติดไฟ ไม่แตกเป็นสะเก็ดไฟและต้องไม่เป็นไม้ที่มีพิษ
การใช้ฟืนหรือถ่าน เหมือนว่าจะเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ เชื่อว่าหลายคนมองข้ามความสำคัญไป
ไม้ชนิดใดที่ควรนำมาทำเป็นฟืน….ไม้จิก ไม้มะขาม ไม้มะข้ามป้อม ไม้ติ้ว ไม้แต้ ไม้สะแกนา ไม้แดงดง
ไม้หม้อ ไม้ถากทาง และไม้หว้า
ไม้ต้องห้ามนำมาทำเป็นฟืนในการอยู่ไฟ เป็นไม้ที่มีควันมาก มีกลิ่นเหม็น แตกเป็นสะเก็ดไฟ ไฟไม่ระอุ ให้ความร้อนไม่สม่ำเสมอ และเป็นพิษกับแม่ลูกอ่อน
ไม้ต้องห้าม…ได้แก่ โปรดขีดเส้นใต้ไว้เลย
ไม้น้ำเกลี้ยง เป็นไม้ที่มีพิษ เวลาถูกตัวแล้วจะคันและเป็นผื่นบวม
ไม้แดง เมื่อติดไฟแล้วจะแตกเป็นสะเก็ด
ไม้ประดู่ ควันที่เกิดขึ้นทำให้แม่ลูกอ่อนอยู่ไฟแล้วแสบตา
ไม้ยูคาลิปตัส เป็นไม้ที่มีกลิ่นแรง
ไม้กระบกและไม้คายโส่ ทำให้ระคายเคืองแม้แต่ขี้เถ้าก็ทำให้ระคายเคืองได้
ไม้คางฮุง ไม้พันชาติ และไม้ก่อ เป็นไม้ที่มีพิษ
ไม้มะรุม จะทำให้แม่ลูกอ่อนเมาและวิงเวียนศีรษะ
ต้นน้อยหน่า อันตรายมาก ทำให้แม่ลูกอ่อนเหม็นเบื่อ เมาและแพ้ได้
ไม้สะแบง จะทำให้แม่ลูกอ่อนเกิดอาการคันและระคายเคือง
4.หม้อสำหรับต้มน้ำ ในอดีตใช้หม้อดิน แต่ปัจจุบันใช้หม้อโลหะแทนได้
การใช้หม้อต้มนั้น ส่วนใหญ่ใช้ทั้งต้มและดื่มในหม้อเดียวกัน แต่บางพื้นที่แยกหม้ออาบและดื่ม
5.ยาสมุนไพร ที่ใช้ต้มอาบและดื่มนั้น ส่วนใหญ่ใช้สมุนไพรที่หาได้ในท้องถิ่น
มีสรรพคุณบำรุงเลือด บำรุงน้ำนม รักษาแผล แก้กระบูร ห้ามเลือด แก้ไอ แก้ความดัน แก้วิงเวียนศีรษะ
ก่อนต้มยาสมุนไพร จะต้องแต่งขันธ์ 5 ประกอบด้วย เทียน 5 คู่ ธูป 5 คู่ ดอกไม้ 5 คู่ เพื่อขอขมาแม่ธรณี แม่ไฟ แม่โพสพ เพื่อสรรพคุณของสมุนไพรมีประสิทธิภาพมากขึ้น
ที่เขียนมาทั้งหมดนี้…แค่การเตรียมอุปกรณ์นะคะ ยังไม่ได้อยู่ไฟเลย
จะเห็นว่า การอยู่ไฟตามภูมิปัญญาของคนโบราณมีอุปกรณ์ มีขั้นตอน หลายๆ เรื่องก็เป็นไปตามหลักวิทยาศาสตร์…
ภูมิปัญญาไม่ใช่เรื่องของความเชื่อที่ไร้เหตุผล
ตอนนี้ อุปกรณ์พร้อมแล้ว โพสต์หน้า..เราจะไปอยู่ไฟร้อนกันค่ะ
#มูลนิธิสุขภาพไทย #ภูมิปัญญาพื้นบ้านอีสาน #คนท้อง #สมุนไพรไทย #อยู่ไฟ #หมอตำแย #อยู่ไฟไทบ้าน
#หมอพื้นบ้าน #ภูมิปัญญาพื้นบ้านอีสาน #สุขภาพชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ #สสส.
