คำรอก (ตานนกกด)
ชื่อท้องถิ่น ตา-นก-กด คีรีนกกด นกกรด ตากด ชะนีนกกรด
ชื่ออื่นๆ กระโรงแดง หมาตายทากลาก จันนกกด ช้างน้าว ตานกกดน้อย ประดงเลือด หำฟาน อุ่นขี้ไก่
ชื่อวิทยาศาสตร์ Ellipanthus tomentosus Kurz var. tomentosus
ชื่อวงศ์ CONNARACEAE
ลักษณะทั่วไป
ไม้ต้น ขนาดกลางถึงใหญ่ มีความสูง 15-20 เมตร กิ่งก้านที่อ่อนจะมีขนละเอียดสีน้ำตาลแดง ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปใบหอก หรือรูปไข่กลับ ปลายแหลม มีความยาว 7-20 เซนติเมตร ดอกขนาดเล็ก ออกที่ซอกใบ กลีบดอกสีขาว 5 กลีบ ม้วนกลับ ผลรูปไข่ ผิวมีขนละเอียดสีน้ำตาลแดง เมล็ดสีดำ มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง
การใช้ประโยชน์
ใช้เป็นสมุนไพรเกี่ยวกับระบบทางเดินปัสสาวะ ลำต้นต้มน้ำดื่มแก้อาการปวดท้อง
ขั้นตอนการขยายพันธุ์
1.เก็บผลตานกกดที่สุกและแก่เต็มที่ จะมีลักษณะผลสีส้ม อมแดง ผลแก่เต็มที่จะแตกออกเมล็ดสีดำ
2.นำเมล็ดที่ได้ นำมาล้างน้ำให้สะอาด และนำมาตากแดดให้แห้ง ประมาณ 2-3 แดด
3.เตรียมกระบะเพาะด้วยไม้ทำคอกสีเหลี่ยม ภายในกระบะเพาะประกอบวัสดุเพาะในส่วนผสมของแกลบสุก ดินร่วนปนทราย ขุยมะพร้าว เศษซากใบไม้ที่เน่าเปื่อยได้ง่าย นำมาผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน
4.นำเมล็ดคำรอก(ตานกกด)ที่ตากแห้งแล้ว นำมาหว่านบนวัสดุเพาะภายในกระบะเพาะ และนำเศษซากใบไม้แห้ง สับเป็นชิ้นเล็กๆ นำมาคลุมทับเมล็ดคำรอกบางๆอีกครั้งหนึ่ง
5.รดน้ำทุกครั้งที่สังเกตเห็นว่าวัสดุเพาะแห้ง ไม่จำเป็นต้องรดน้ำทุกวัน เพราะจะทำให้เมล็ดเน่า
6.สถานที่ในการเตรียมกระบะเพาะชำกล้าไม้ จะต้องเป็นที่ร่มรำไร ปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 30-60 วัน เมล็ดก็จะเริ่มงอก
7.เมื่อต้นกล้ามีการเจริญเติบโต มีความสูงของลำต้นประมาณ 5 เซนติเมตร มีใบจริง 2-3 ใบให้ทำการย้ายต้นกล้าใส่ถุงเพาะชำ รดน้ำบำรุงรักษา จนกว่าต้นกล้าจะเจริญเติบโตแข็งแรง จึงนำไปปลูกต่อไป
ที่มา : หนังสือปลูกไม้ท้องถิ่น ฟื้นป่า สร้างคลังยาให้ชุมชน
มูลนิธิสุขภาพไทย
