ลองทบทวนดูในอดีตถึงปัจจุบัน เราจะใช้วัสดุ เสื้อผ้าจากธรรมชาติ หลายครั้งเรามักจะหลงลืมไปบ้าง
เรารณรงค์ไม่ใช้พลาสติกหันมาใช้ใบบัวหรือใบตองห่ออาหาร หรือใช้ภาชนะที่ทำจากธรรมชาติ
เราชอบใส่เสื้อผ้าฝ้าย เราใส่ชุดผ้าไหม หรือเรานิยมซื้อเสื้อผ้าที่ย้อมสีจากเปลือกไม้หรือย้อมคราม
เห็นมั้ยคะว่า ชีวิตของเราตัดไม่ขาดจากธรรมชาติ
แอดมินจะพาไปเที่ยวทางภาคอีสาน ไปดูว่าชีวิตประจำวันคนอีสานเกี่ยวข้องกับภูมิปัญญางานวัสดุ งานหัตถกรรม
ตั้งแต่เสื้อผ้า อุปกรณ์ทำมาหากิน การทำอุปกรณ์ต่างๆ ล้วนเป็นภูมิปัญญาที่ส่งต่อกันมาตั้งแต่คนยุคก่อน หลายเรื่องส่งต่อกันรุ่นต่อรุ่น
การเกษตรเป็นกิจกรรมหลักที่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของคนอีสาน
ฉะนั้นภูมิปัญญาในการประดิษฐ์อุปกรณ์ที่ใช้เป็นเครื่องมือทำงาน และหากิน เป็นเรื่องที่มีความสำคัญมาก
เช่น การปลูกข้าวไร่จะใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า “ชะแนน” เป็นอุปกรณ์ในการเจาะดินให้เป็นหลุมสำหรับหยอดพันธุ์ข้าว
หรือ อุปกรณ์จับสัตว์น้ำต่างๆ คนที่ออกแบบอุปกรณ์ดักจับสัตว์น้ำต้องมีความรู้เรื่องไม้ไผ่ งานจักสาน และพฤติกรรมของสัตว์น้ำ จึงจะสร้างอุปกรณ์ดักจับสัตว์น้ำได้สอดคล้องกับสัตว์น้ำ
เช่น อุปกรณ์ที่เรียกว่า “ตุ้ม” ใช้ดักจับปลาที่อยู่ในน้ำลึก
เรียกได้ว่า ภูมิปัญญาของคนอีสานสอดคล้องกับการหาอยู่หากินกับธรรมชาติ
ภูมิปัญญาด้านการทอผ้าและการย้อมผ้า ที่ในช่วงหนึ่งทำท่าว่าจะสูญหาย
แต่เมื่อมีการรื้อฟื้นงานทอผ้า การย้อมผ้าจากธรรมชาติและเป็นที่นิยมในหมู่นักท่องเที่ยวและคนในเมือง
ทำให้งานทอผ้าและการย้อมครามกลับมาเกิดใหม่อีกครั้ง
สีย้อมผ้าหลายสีมาจากพืชสมุนไพรที่ใช้เป็นทั้งอาหาร ยาและย้อมสีได้
และผ้าย้อมสีธรรมชาติใส่แล้วเย็นสบาย ไม่ระคายเคืองผิวหรือทำให้เกิดอาการแพ้
ดีต่อสุขภาพคนใส่ ดีต่อการการอนุรักษ์ฟื้นฟูพันธุ์พืช เพิ่มพื้นที่สีเขียวด้วย
ภูมิปัญญาด้านการทอผ้าและการย้อมผ้า จัดว่าเป็นภูมิปัญญาที่มีเอกลักษณ์ของคนอีสาน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการผลิตเส้นใย การทอ ตลอดจนการย้อม ล้วนเกี่ยวข้องกับภูมิปัญญา
การทอผ้า…ในแต่ละภูมิภาคอาจจะใช้กี่ทอผ้าแบบเดีวกัน แต่เทคนิคและวิธีการอาจจะต่างกัน โดยเฉพาะลายผ้า ซึ่งแต่ละท้องถิ่นมีเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง
คนอีสานปลูกฝ้าย จำนวนมาก หรือเลี้ยงไหม เพื่อเอาเส้นใยมาทอผ้าทำเป็นเสื้อผ้า
ซึ่งภูมิปัญญาการผลิตเส้นใยจากฝ้ายและจากไหม เป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันในครอบครัว
เช่น แม่จะสอนลูกสาวสาวไหมและทอผ้า เย็บเป็นเสื้อ ผ้าถุง หรือย่าม
แอดมินจำได้ว่า แม่และน้องๆ ของแม่ มีผ้าถุงที่ทอจากไหมคนละหลายผืน บางผืนนุ่งอยู่บ้าน บางผืนตัดเป็นชุดใส่ไปงาน
เรียกว่า แม่และน้าๆ ใส่ผ้าไหมกันเป็นเรื่องปกติ
แอดมินก็เคยใส่แล้วรู้สึกสบายและชวนให้สนใจการกินอยู่แนวธรรมชาติเพื่อสุขภาพ และอยากรักษ์โลกเพิ่มขึ้น
คุณผู้อ่านละคะ…ลองเปิดตู้เสื้อผ้ากันดูนะคะ
แอดมินคิดว่า จะต้องมีผ้าทอไม่ต่ำกว่าคนละ 2 ชิ้น
ถ้าถามว่าแล้วแอดมินมีผ้าทอ กี่ผืน …
เสื้อผ้าทอของชาวปกาเกอะญอ ผ้าถุง ย่าม ผ้าพันคอ …
รวมๆ แล้วน่าจะมากกว่า 10 ชิ้น
โพสต์หน้าแอดมินจะพาไปรู้จักภูมิปัญญาการย้อมผ้าของคนอีสาน
#มูลนิธิสุขภาพไทย #ภูมิปัญญาหัตถกรรมอีสาน
#สุขภาพชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ #สสส.
