หมอเดช ที่พึ่งสุขภาพของคนแม่พุงหลวง

ที่บ้านปงป่าหวาย อ.เด่นชัย จ.แพร่ หมอพื้นบ้านที่นี่ได้รับการยอมรับและความไว้วางใจจากคนในชุมชน มีผู้คนแวะเวียนมาหาหมอพื้นบ้านเวลาเจ็บไข้ไม่สบาย นอกจากดูแลรักษาแล้วพ่อหมอยังได้เผยแพร่ความรู้ให้กับเยาวชน และคนรุ่นใหม่ เพื่อเป็นวิทยาทาน เป็นที่รู้จักกันว่าถ้าไมสบายก็มาหาพ่อหมอเดช สุทธิพันธุ์ เพราะบรรพบุรุษเป็นหมอพื้นบ้าน ทิ้งตำรับตำราพับสาใบลานเก่าคร่ำคร่าไว้ให้หลายต่อหลายเล่ม สิ่งเหล่านี้ได้ถูกถ่ายทอดสู่นายเดช สุทธพันธ์ ผู้เป็นลูก ซึ่งนายเดชได้ศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมเรื่อยมา นอกเหนือจากได้รับจากพ่อ ทั้งการเรียนรู้เรื่องแพทย์แผนไทย การย่ำขาง ตำรับตำราพื้นบ้านต่างๆ เพิ่มพูนความรู้ให้กับตนเอง สืบทอดตำรับตำรายาพื้นบ้านจากพ่อมาแต่วัยหนุ่ม จนกระทั่งปัจจุบันอายุ 65 ปี กลายเป็นพ่อเดชที่ฮิบยาสมุนไพรพื้นบ้านตำรับต่างๆ ไว้แบ่งปัน ช่วยเหลือคนในชุมชนแทนพ่อของตนเอง ทั้งยามะโหก ยานิ่ว ยาแก้ปวดเมื่อย ยาอายุวัฒนะ และอีกหลายตำรับ ล้วนแล้วแต่เป็นสมุนไพรท้องถิ่นที่หาได้ภายในชุมชน ในป่าใกล้บ้าน

ไม่เพียงฮิบยาช่วยเหลือคนเท่านั้น หากแต่พ่อเดชยังมีใจมุ่งมั่นที่จะสืบสานความรู้เรื่องสมุนไพร ถ่ายทอดให้คนทั่วไปได้เห็นคุณค่าของพืชพรรณไม้ต่างๆ โดยนำสมุนไพรหลากหลายชนิดมาปลูกไว้ในบริเวณบ้าน กลายเป็นศูนย์รวมสมุนไพรหลากหลายชนิดๆ ให้เด็กนักเรียน นักศึกษาการแพทย์แผนไทย ได้มาเรียนรู้ภายในบ้าน ที่สำคัญยังเพาะขยายกล้าพันธุ์สมุนไพรไว้มากมาย เพื่อแบ่งปันให้กับคนที่อยากได้ไปปลูก วันนี้สมุนไพรในบ้านพ่อเดชมีไม่ต่ำกว่า 100 ชนิด ล้วนเป็นสมุนไพรที่ใช้ทำยาทั้งสิ้น อาทิ ฝางเสน ฮ่อสะพายควาย ว่านชักมดลูก ไพล ขมิ้น ว่านสาวหลง ว่านน้ำ เป็นต้น

ปัจจุบันผู้คนยังแวะเวียนมาหาพ่อเดช เพื่อขอยาสมุนไพรพื้นบ้านไปกินรักษาโรคบ้าง มาขอต้นสมุนไพรไปปลูกบ้าง บ้างก็มีครูพานักศึกษาขอแวะเวียนมาเรียนรู้สรรพคุณสมุนไพรต่างๆ ภายในบริเวณบ้าน บางวันพาเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลไปเดินสำรวจป่าบ้าง นับเป็นหมอพื้นบ้านที่ไม่เพียงจิตใจช่วยเหลือเกื้อกูลคนในชุมชนด้วยความรู้ที่สืบทอดมาเท่านั้น หากแต่ยังเป็นหมอพื้นบ้านที่มีจิตวิญญาณของผู้ถ่ายทอดพร้อมแบ่งปันสืบสานให้ลูกหลาน ได้ใช้ความรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อการพึ่งพาตนเองด้านสุขภาพอีกด้วย

นายสมโรจน์ สำราญชลารัตน์
เครือข่ายผญาสุขภาพล้านนาจังหวัดแพร่